1- سدیم والپروات
سدیم والپروات برای درمان تشنج (صرع) و اختلال دوقطبی استفاده می شود. گاهی اوقات از سدیم والپروات برای پیشگیری از سردرد میگرن استفاده می شود. این دارو فقط با تجویز پزشک باید مصرف شود. این دارو به شکل کپسول، قرص، شربت و همچنین به صورت گرانول هایی که با غذا یا نوشیدنی مخلوط می شود، موجود می باشد.
سدیم والپروات هم چنین می تواند به صورت تزریقی در بیمارستان تجویز شود. مصرف این دارو در زنانی که قصد باردار شدن دارند، توصیه نمی شود. در صورت مصرف این دارو، پزشک به شما یک برنامه جلوگیری از بارداری ارایه می دهد.
2- حقایق کلیدی
معمولا سدیم والپروات به صورت یکبار یا دوبار در روز استفاده می شود. شما می توانید آن را همراه غذا یا بدون غذا مصرف کنید. اگر باردار هستید یا احتمال بارداری برایتان وجود دارد، تنها زمانی پزشک سدیم والپروات را برای شما تجویز می کند که هیچ درمان جایگزین مناسبی وجود نداشته باشد.
معمولا سدیم والپروات با دوز کم شروع می شود و طی چند روز و چند هفته افزایش می یابد. با وجود اینکه والپروئیک اسید و سمی سدیم والپروات مشابه سدیم والپروات هستند و مکانیسم اثر یکسانی دارند، این داروها برای درمان بیماریهای متفاوتی تجویز می شوند و دوز های متفاوتی دارند.
3- چه کسانی می توانند و چه کسانی نمی توانند سدیم والپروات استفاده کنند؟
بزرگسالان و کودکان می توانند از سدیم والپروات برای درمان تشنج (صرع) یا اختلال دوقطبی استفاده کنند.
افراد 18 سال و بالای 18 سال می توانند سدیم والپروات را برای پیشگیری از میگرن استفاده کنند.
مصرف سدیم والپروات در موارد زیر مناسب نیست:
- زنان در سنین باروری، مگراینکه آنها تحت برنامه جلوگیری از بارداری باشند.
- زنان جوان یا دخترانی که رابطه جنسی دارند (حتی اگر دوره قاعدگی آنها شروع نشده است) مگراینکه آنها تحت برنامه جلوگیری از بارداری باشند.
اگر باردار هستید، سدیم والپروات را برای درمان اختلال دوقطبی یا پیشگیری از میگرن استفاده نکنید زیرا سدیم والپروات می تواند به جنین آسیب جدی وارد کند. برای درمان تشنج در طول بارداری، پزشک درصورتی سدیم والپروات را برای شما تجویز می کند که هیچ درمان دیگری موثر نباشد.
برای اینکه اطمینان حاصل کنید که سدیم والپروات برای شما مناسب است، موارد زیر را با پزشک خود مطرح کنید:
- سابقه آلرژی به سدیم والپروات یا سایر داروها
- مشکلات کبدی
- بیماری های نادر ژنتیکی یا متابولیکی مثل پورفیری، اختلال در چرخه اوره یا اختلال میتوکندری
- در صورت بارداری یا در صورتی که قصد بارداری دارید
4- نحوه و زمان مصرف
از آنجاییکه سدیم والپروات دارویی است که با نسخه پزشک مصرف می شود، باید همان طور که پزشک تجویز کرده است، مصرف شود.
دوز معمول آن به صورت زیر است:
- درمان صرع بزرگسالان و نوجوانان (12 ساله به بالا): 600 تا 2000 میلی گرم در روز که در یک یا دو قسم، مصرف می شود. برخی افراد ممکن است 2500 میلی گرم در روز مصرف کنند.
- درمان صرع در کودکان (1 ماه تا 11 سال): دوزها متغیر است. پزشک با توجه به وزن کودک، مقدار مناسب و صحیح دارو را تجویز می کند.
- اختلال دوقطبی در بزرگسالان: 750 تا 2000 میلی گرم در روز که به صورت 1 یا 2 دوز مصرف می شود.
- اختلال دوقطبی در کودکان: پزشک دوز مناسب و صحیح را برای کودک تجویز می کند.
- میگرن در بزرگسالان: دوزهای روزانه از تک دوز 400 میلی گرم تا دوز 1500 میلی گرم در دو قسم متفاوت است.
اگر پزشک، سدیم والپروات را به صورت دوبار در روز تجویز کرده، معمولا نصف آن را صبح و نصف دیگر در شب استفاده می شود.
اگر مشکل کلیوی دارید و سدیم والپروات مصرف می کنید، پزشک ممکن است دوز کمتری برای شما تجویز کند.
زمانی که سدیم والپروات آهسته رهش مصرف می کنید، دارو به تدریج در بدن آزاد می شود.
وقتی سدیم والپروات به شکل قرص های مقاوم به اسید معده gastro resistant مصرف می شود ، این دارو به محض اینکه از معده عبور می کند، آزاد می شود. این بدین معناست که سدیم والپروات به سرعت وارد بدن می شود.
شما می توانید سدیم والپروات را با یا بدون غذا مصرف کنید اما بهتر است همواره به یک صورت استفاده کنید.
قرص ها و کپسول های پیوسته رهش: این شکل از دارو را به طور کامل با آب یا آب میوه میل کنید. قرص یا کپسول را نجوید. معمولا این شکل از دارو یکبار در روز مصرف می شود مگر در دوزهای بالا که پزشک آن را به صورت دوبار در روز تجویز می کند.
گرانول های آهسته رهش: پودر را به یک نوشیدنی کوچک اضافه کنید و سپس این ترکیب را بهم بزنید تا باهم مخلوط شوند و درنهایت میل کنید. اگر تمایل دارید، می توانید پودر را روی غذای نرمی بپاشید و سپس آن را یکجا میل کنید. گرانول را نجوید. طبق تجویز پزشک می توانید این شکل از دارو را یکبار یا دوبار در روز مصرف کنید.
قرص های مقاوم به معده Gastro resistant: این نوع قرص را با یک لیوان آب یا آب میوه میل کنید. قرص ها را نجوید. معمولا این قرص ها دوبار در روز مصرف می شوند.
قرص های خردکردنی :Crushable tablets: این قرص ها را با استفاده از پشت قاشق خرد کنید و پودر آن را با غذای نرم مخلوط کنید و سپس یکجا میل نمایید. اگر تمایل دارید، می توانید پودر را به یک نوشیدنی کوچک اضافه کنید و سپس ترکیب حاصل را بهم بزنید تا باهم مخلوط شوند و درنهایت میل کنید. معمولا این قرص دوبار در روز مصرف می شود.
مایع از سرنگ پلاستیکی یا قاشق مخصوص دارو برای اندازه گیری دوز صحیح استفاده کنید. اگر چنین وسایلی در اختیار ندارید، از داروخانه تهیه کنید. از قاشق استفاده نکنید زیرا نمی توانید مقدار صحیح را اندازه گیری کنید. این شکل از دارو معمولا دوبار در روز مصرف می شود.
اگر سدیم والپروات را یکبار در روز مصرف می کنید، می توانید زمان مصرف آن را متناسب با شرایط خود تعیین کنید. سعی کنید این دارو را هر روز در یک وقت معین مصرف کنید.
اگر سدیم والپروات را دوبار در روز مصرف می کنید، سعی کنید یک فاصله 10 تا 12 ساعت را بین دوزها در نظر بگیرید. به عنوان مثال می توانید اولین دوز را صبح (بین 7 تا 8 صبح) و دومین دوز را شب (بین 7 تا 8 شب) مصرف کنید.
آیا می توان دوز مصرفی را زیاد یا کم کرد؟
برای پیشگیری از عوارض جانبی، پزشک ابتدا با دوز کم سدیم والپروات شروع می کند سپس دوز دارو را بتدریج طی چند روز یا چندهفته افزایش خواهد داد. زمانی که دوز مناسب برای شما مشخص شد، این دوز معمولا ثابت خواهد ماند مگراینکه شرایط بیماری تغییر کند یا پزشک، یک داروی جدید که ممکن است با سدیم والپروات تداخل داشته باشد را تجویز کند.
اگر دوز مصرفی را فراموش کنم، چه کاری باید انجام بدهم؟
چنانچه داروی شما به صورت یکبار در روزاست: اگر دوز دارو را فراموش کردید، به محض یاداوری آن را مصرف کنید. اگر فاصله مصرف دارو تا دوز بعدی ساعات کمی مانده است، دارو را در وقت بعدی میل کنید.
چنانچه داروی شما به صورت دوبار در روز است: دوز فراموش شده را به محض یادآوری مصرف کنید. اگر تا دوز بعدی حدود 2 ساعت مانده است، دوز فراموش شده را مصرف نکرده و دوز بعدی را در زمان آن مصرف کنید.
هرگز 2 دوز را در یک زمان مصرف نکنید. هرگز دوز اضافی بخاطر جبران دوز فراموش شده مصرف نکنید.
اگر مبتلا به تشنج (صرع) هستید، مصرف منظم این دارو بسیار مهم است. فراموش کردن دوز دارو می تواند باعث حمله شود.
اگر غالبا دوزها را فراموش می کنید، می توانید از زنگ هشدار ساعت برای یاداوری دوزها استفاده کنید. شما می توانید از داروسازتان کمک بگیرید تا راه هایی را برای یاداوری مصرف داروها به شما ارایه دهد.
اگر بیشتر از دوز مشخص شده استفاده کنم، چه اتفاقی می افتد؟
مصرف زیاد سدیم والپروات به طور تصادفی می تواند منجر به علایمی مثل:
- احساس بی حالی و تهوع یا استفراغ
- سردرد یا سرگیجه
- ضعف عضلات
- مشکلات تنفسی
- سردرگمی یا تغییر در رفتارهای عادی
- مرگ
توصیه ضروری:
اگر سدیم والپروات را زیاد مصرف کرده اید و احساس خوبی ندارید، فورا با پزشک تماس بگیرید یا به اورژانس بروید.
اگر نیاز دارید به بیمارستان بروید، جعبه سدیم والپروات یا بروشور آن به علاوه سایر داروهای مصرفی را به همراه داشته باشید.
به نزدیکترین بیمارستان و بخش اورژانس مراجعه کنید.
5- عوارض جانبی
سدیم والپروات مثل همه داروها می تواند باعث عوارض جانبی شود اگرچه همه بیماران دچار چنین عوارضی نمی شوند.
عوارض جانبی شایع:
این عوارض ممکن است در بیشتر از یک نفر از هر 100 نفر اتفاق بیافتد. این عوارض معمولا خفیف هستند و بخودی خود از بین می روند. مصرف دارو را ادامه دهید اما اگر عوارض جانبی را نمی توانید تحمل کنید، یا برطرف نمی شود به پزشک مراجعه کنید.
عوارض جانبی شایع این دارو شامل موارد زیر است:
- درد معده، احساس بی حالی و تهوع یا استفراغ
- اسهال
- خشکی دهان یا تورم لثه
- لرزش در یک بخش از بدن یا غیرعادی شدن حرکات چشم
- احساس خستگی یا خواب آلودگی
- سردرد
- افزایش وزن
- نازک شدن مو یا تغییر در رنگ یا بافت مو
- نامنظم شدن یا به تاخیر افتادن پریودها
عوارض جانبی جدی:
داشتن عوارض جانبی جدی با مصرف سدیم والپروات معمول نیست.
اگر موارد زیر را مشاهده کردید با پزشک تماس بگیرید:
- فکر آسیب زدن به خود یا خودکشی-برخی افراد با مصرف سدیم والپروات، افکار خودکشی را تجربه کرده اند.
- زرد شدن پوست یا سفیدی چشم-این علامت ممکن است نشانه مشکلات کبدی باشد
- تهوع شدید و طولانی، استفراغ یا دل درد-این علامت ممکن است نشانه التهاب پانکراس باشد.
- کبودی یا خونریزی غیرعادی-این علامت ممکن است نشانه یک اختلال خونی باشد.
آلرژی شدید:
در موارد نادر، سدیم والپروات ممکن است باعث واکنش شدید آلرژی (آنافیلاکسی) شود.
اگر دچار علایم زیر شدید، فورا با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید:
- راش پوستی به همراه خارش، قرمز شدن، تورم، تاول یا پوسته پوسته شدن
- خس خس سینه
- احساس فشار در سینه یا گلو
- مشکل در تنفس یا صحبت کردن
- تورم دهان، صورت، لب ها، زبان یا گلو
در صورت داشتن این علائم ممکن است شما دچار واکنش آلرژی شدید شده باشید و باید فورا به بیمارستان مراجعه کنید تا اقدامات لازم برای درمان انجام شود.
6- نحوه مدیریت عوارض جانبی
- دل درد، احساس بی حالی و تهوع یا استفراغ:سدیم والپروات را به همراه غذا یا بعد از غذا میل کنید. بهتر است از غذاهای خیلی چرب، خیلی شیرین یا ادویه دار هنگام مصرف این دارو پرهیز کنید.
- اسهال: آب را به دفعات اما به میزان اندک بنوشید. اگر دچار علایم کم آبی شده اید مثل ادرار کمتر از حد معمول یا تیره شدن ادرار یا ادرار بدبو، با داروساز صحبت کنید. از مصرف داروهای دیگر برای درمان اسهال بدون مشورت با پزشک یا داروساز خودداری کنید.
- خشکی یا زخم دهان یا تورم لثه-برای خشکی دهان: سعی کنید از آدامس یا شیرینی های بدون شکر استفاده کنید یا نوشیدنی های خنک را جرعه جرعه بنوشید. اگر این روش مفید نبود یا شما دچار زخم دهان هستید، با پزشک یا داروساز مشورت کنید. اگر تورم لثه آزاردهنده است و یا این علامت از بین نرفته است، با پزشک یا دندانپزشک مشورت کنید.
- لرزش در یک بخش از بدن یا حرکات چشم غیرعادی: اگر این علایم آزاردهنده است، با پزشکتان صحبت کنید. این علایم می تواند نشانه این باشد که دوز تجویزی برای شما زیاد است. تغییر دوز یا مصرف دارو در ساعت دیگری از روز می تواند به شما کمک کند.
- احساس خستگی یا خواب آلودگی: زمانی که بدن به سدیم والپروات عادت می کند، این عوارض بتدریج برطرف می شوند. اگر این علایم طی یک یا دو هفته بهتر نشد، پزشک می تواند دوز را کمتر کند یا با سرعت خیلی کمتری دوز را افزایش دهد. اگر این روش نیز موثر نبود، پزشک داروی دیگری را تجویز می کند.
- سردرد: با استراحت کردن و نوشیدن مایعات فراوان بهبود می یابد. از مصرف مشروبات الکلی خودداری کنید. می توانید از داروسازیک داروی مسکن تهیه کنید. اگر سردرد بیشتر از یک هفته ادامه داشت یا اگر شدید است، با پزشک صحبت کنید.
- افزایش وزن: اگر بعد از مصرف سدیم والپروات با افزایش وزن مواجه شدید، سعی کنید یک رژیم غذایی سالم و متعادل را دنبال کنید. ورزش منظم به شما در ثابت نگاه داشتن وزن کمک خواهد کرد. هنگام مصرف این دارو، پزشک معمولا وزنتان را اندازه می گیرد. در صورت نگرانی نسبت به افزایش وزن، با پزشک صحبت کنید.
- نازک شدن مو یا تغییر در رنگ یا بافت مو: اگر این علایم آزاردهنده است، از پزشک بخواهید که در صورت امکان، دوز دارو را کمتر کند. بعد از کم کردن دوز یا عوض کردن دارو، مو دوباره رشد خواهد کرد.
- نامنظم شدن یا به تاخیر افتادن قاعدگی: اگر معمولا قاعدگی منظمی دارید اما با مصرف این دارو دچار بی نظمی شده اید، با پزشک صحبت کنید. علاوه بر اینکه این موضوع یکی از عوارض جانبی سدیم والپروات است، این علامت می تواند نشانه بارداری باشد که والپرویک اسید می تواند برای جنین مضر و خطرناک باشد. تغییر قاعدگی می تواند علامت سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) باشد که این سندروم یکی از عوارض نادر والپرویک اسید است. پزشک می تواند با انجام برخی آزمایشات از وجود یا نبود PCOS اطمینان حاصل کند.
7- بارداری و شیردهی
به طور کلی مصرف سدیم والپروات در دوران بارداری توصیه نمی شود زیرا این دارو می تواند به جنین آسیب بزند.
اگر احتمال باردار شدن شما وجود دارد، پزشک شما را تحت برنامه جلوگیری از بارداری قرار می دهد.
اگر فکر می کنید باردار هستید، فورا به پزشک یا پرستار اطلاع دهید.
اگر سدیم والپروات را برای تشنج (صرع) مصرف می کنید و همزمان باردار شدید، مصرف دارو را بدون مشورت پزشک قطع نکنید زیرا علایم یا حملات تشنجی ممکن است بدتر شوند.
پزشک تنها زمانی ممکن است تجویز سدیم والپروات را ادامه دهد که هیچ داروی مناسبی برای درمان تشنج (صرع) وجود نداشته باشد.
سدیم والپروات و شیردهی:
مقادیر اندکی از سدیم والپروات وارد شیر مادر می شود. بنابراین بعید به نظر می رسد که این مقدار بتواند به نوزاد آسیب بزند مگراینکه نوزاد زودتر از موعد بدنیا آمده باشد و یا مشکل کلیوی داشته باشد.
در مورد فواید و خطرات مصرف سدیم والپروات همزمان با شیردهی با پزشک صحبت کنید. اگر سدیم والپروات تنها داروی موثر و مفید برای شما باشد، پزشکان این دارو را تجویز خواهند کرد.
در صورت داشتن شرایط زیر با پزشک صحبت کنید:
- تصمیم به باردار شدن
- بارداری
- شیردهی
احتیاط در مصرف سایر داروها:
برخی داروها ممکن است با سدیم والپروات تداخل داشته باشند. سدیم والپروات می تواند بر کارآیی و اثربخشی سایر داروها تاثیر بگذارد.
در صورت مصرف (یا پیش از مصرف) داروهای زیر با پزشک مشورت کنید:
- مصرف داروهای تشنج (صرع) دیگر مانند کاربامازپین
- داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین
- آسپیرین برای تسکین درد یا آسپیرین با دوز کم
- سایمتیدین، دارویی برای زخم معده
- داروهایی برای درمان اچ.آی. وی و ایدز مثل ریتوناویر
- آنتی بیوتیک هایی مثل اریترومایسین
- داروهایی برای افسردگی یا سایر مشکلات روانی مانند ونالافاکسین، کوئتیاپین یا دیازپام
- داروهای پایین آورنده کلسترول مثل کلستیرامین
- داروهایی برای پیشگیری از مالاریا مثل مفلوکوئین یا کلروکین
نکته مهم: برای اطمینان، قبل از مصرف هرنوع دارو از جمله داروهای گیاهی، ویتامین ها یا مکمل ها، با پزشک یا داروساز مشورت کنید.
